Түүх ингэж гуйвдаг

Өчигдөр олон нийтийн телевиз, радиогийн оргил цагаар хөтөлбөрт байгаагүй “Цаг үе, үзэл бодол” нэвтрүүлэг дайран орж ирлээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж телевизийн таван сэтгүүлч эмэгтэйг (жендерийн хувьд төгс, эсвэл өрөөсгөл алин болохыг мэдэхгүй) суулгаж байгаад уншсан урт лекц.

Ерөнхийлөгч намтраасаа нэгэн түүхийг дурсаж одоогийн улс төрчдийг ичээв. Тэртээ 1994 онд Улсын Их Хурлын гишүүн байхдаа улсын нууц задруулсан хэрэг үүсэнгүүт тэр өдөртөө Н.Багабанди даргад өргөдлөө өгөхөд МАХН-ынхан баярлан хуралдаад шууд чөлөөлсний дараа өөрт нь 4,6 жил төлөвлөсөн шүүхэд явж очоод 30 минутын үг хэлээд өөрийгөө цагаатгаад гарснаа гайхуулаад араас нь “Би ердөө Монголыг эдийн засгийн аргаар эрхэндээ оруулах гэж байгааг анхааруулсан хэрэг шүү дээ” гэв.

Нээрээ юу?

Ц.Элбэгдорж УИХ-ын ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд орж тэр үеийн Улсын аюулгүй байдлыг хангах ерөнхий газрын ажилтай танилцжээ. Хэд хоногийн дараа Ялалтын талбай дээр болсон улс төрийн цуглаанд оролцож Жасрайн Засгийн газрын муу муухайг дуудахдаа хөөрч “эх орны тусгаар тогтнол алдагдаж байна… манайд хятадын тагнуулын  7 обьект байна, тэр талаар өөрийн нүдээр үзлээ” гээд туучихсан түүхтэй.

Зарим хүн 14 обьектыг хэлсэн гэдэг. Юутай ч тоо хэлчихсэн. Үүнийг цаад “объект”-ууд нь баталгаатай сонсоно. Хэдхэн мөчид урагшаа мэдээ дамжиж Улаанбаатарт цуглаан тараагүй шахам байхад Хятад улсын амрыг хамгаалахынхан хуралдаж “Ар монголчууд манай … объектоос долоог мэдчихжээ. “Найдвартай” хүн хэлсэн байна. Харин аль долоо бол …яахаарааа энэ долоо … ” гэхчлэн шалгах ажилдаа орохгүй хаачихав. “Тэр нөхөр манай объектэд шургалжээ” гээд тогтоосон ч байж магад. Товчхондоо, хятадын барагтай тагнуулчтай мөчөөрхсөн тус хүргэсэн юм. Харин шүүх хурал дээр хурц дайчин үг хэлж цагаадсан тухайд гэвэл манайхан тоогоогүй дүр эсгэсэн биз ээ. Өөр яахав.

Тэр үдэш Ерөнхийлөгчид асуулт тавьж харагдсан шилэгдмэл сэтгүүлч хүүхнүүд энэ тухай мэдэхгүй, мэдэхгүй дээрээ асуух эрхгүй.

Цөмийн эсрэг хөдөлгөөн ба цаасгүй сонин

Сонгуулиас хойш хэдэн сар намжаад байсан цөмийн асуудлыг Засгийн газар 100 дахь хоногийнхоо үеэр өөрөө дахин шуугиуллаа. Тэр нь цөмийн технологи, цацраг идэвхт бодисыг Монголд тэртээ тэргүй хаа сайгүй ашиглаж байгаа тухай юм. МҮЭ-үүдийн Соёлын төв ордонд  цөмийн үүсгүүр хэрэглэдэг шинжлэх ухаан, эрүүл мэнд, геологи, уул уурхайн байгууллага, компаниуд өдөрлөг зохион байгуулж ач тустай, аюулгүй талаар сэнхрүүлжээ. Арга хэмжээний нэр нь “Амьдралд ойрхон хэрэглээ”. Хэвлэл мэдээлэл дагаад туучихсан.

Ингэх болсныгоо монголчуудын дунд буруу ойлголт, төөрөгдөл байгаагаар тайлбарлав. Үнэндээ монголчууд зөв ойлголттой. Цөмийн технологи, наад зах нь эмнэлэгт очоод рентгенээр харуулахаас хэн ч айдаггүй. Цаанаасаа зөв, болгоомжтой, аюулгүй ажиллуулах нь төрийн асуудал. Харин Монголд цөмийн хаягдал оруулж булшлахыг эсэргүүцсэн гэдэг бол үнэн. Тэмээ гэхэд ямаа гэж хариулсан сурталчилгаа байжээ.

Ингэж хадуурсан нь сэжиг төрүүлж орхилоо. 100 хоногийн үеэр Цөмийн энергийн газрын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Н.Тэгшбаяр, хэлтсийн даргаа дагуулан ирж МҮОНТ-ээр ухуулга хийх үеэрээ (нөгөө талыг оролцуулаад мэтгэлцүүлж болоогүй юм байх даа? Заавал Ганбаатарыг хүлээх хэрэг юун)  ам нь халж цөмийн технологи, хаягдал, аюулгүй байдлын талаарх асуултанд “ард түмэн дандаа зөв байдаггүй” маягаар цэцэрхэж суув. Дээрхэн цөмийн эрчим хүчний талаар Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг УИХ-д танилцуулга хийхдээ “ард түмнээсээ асууна, болохгүй бол больчихно” гэж мэдэн будлиад байсан. Монголд цөмийн хаягдал булшлахгүй гээд зарлачихсан байхад шүү! Тэгтэл Монголд цөмийн хаягдал булшлахаар хэлэлцээр хийж байсан гэж эвслийн Засгийн газрыг “гүтгэсэн”, ураны баахан лицензийг хууль бусаар олгосон гэж тоо, цифрээр нотлуулаад байсан С.Энхбатыг элчингээр томилчихлоо…

Бүр сэжигтэй байна шүү. Гэхдээ эрх баригчдын хэлсэн, хийсэн хоёрыг хянадаг “Цөмийн эсрэг хөдөлгөөн” байдагт найдья. Тэд сонин гаргадаг юм байна. Цаасан дээр хэвлэгдсэн сураг дуулсан, гэхдээ тааралдаагүй. Харин pdf-ээр чөлөөтэй үзэж болно.

Өнөө цагийн хэвлэл амар болжээ. Сонин мөртлөө цаасгүй. Цаасгүй хэрнээ сонин…

Сонины дугаарыг бүрэн эхээр татаж аваад pdf хэлбэрээр уншаарай – Голомт сонин №1.

Мөрөөдөл биелдэг юм байна

Энэ өвөл их хүйтэн байна. Надад ер бусын хүйтэн болж байгаа мэт санагдах юм. Хотын, тэр тусмаа хотын төвийн би нэг байшингаас гараад нөгөөд орох зуур нүүр амаа хайруулчих гээд л… Хөдөө яваагүй. Бодохоос дотор жирсхийнэ.

Хоёр жилийн өмнө Филиппин улсад очиж билээ. Номхон далайн дундах 7000 арал тэр чигээрээ ойгоор хучигдсан халуун  орон.   Манайхны газрын диваажин гэлцэж өвөл зунгүй цувдаг Хайнань аралтай нэг өргөрөгт болохоор бас л диваажин юм байлгүй. Гэхдээ даанч халуун. Өглөө гадуур гарсан, өдөр байшинд орсон, шөнө буудалдаа унтсан ялгаагүй бөгчим. Ганц аврал бол “кондишн”. Тэр нь хаа сайгүй зүүлттэй. Манайд дулааны станцууд орон байрыг халаах гэж, харин тэнд хөргөх гэж эрчим хүч үйлдвэрлэдэг, айл өрх, байгууллагууд түүндээ маш их зардал гаргадаг. Зарим ядуучууд сэрүүцэхийн тулд том дэлгүүрээр хэсдэг гэж ярихыг сонссон.

Кондишн бол үнэхээр аврал. Гэхдээ дэндүү чимээтэй. Буудлын өрөө болгонд зогсоо зайгүй хүнгэнэх учраас унтах арга үгүй. Унтраагаад хэсэг зуур нам гүм болгосон ч хэдхэн минутийн дараа бүтэж үхэхгүйн тулд залгаж аврагдана… Филиппин явсан бусад хүмүүс, бүр экватор давсан монголчууд эсэн мэнд буцаад ирдэгийг бодоход би л ганцаараа халууныг тэсвэрлэдэггүй байж магад. Юутай ч тэнд хоёр, гуравдахь шөнөө унтаж ядаад сүүлдээ “даарах юмсан” гэж мөрөөдөж билээ.

Энэ өвлийнхөөр бол, мөрөөдөл биелдэг юм байна.

12-р сарын 21-нд дэлхий сөнөхгүй, харин хамгийн урт шөнө төгсөж маргаашнаас нь өдөр уртсаж эхэлнэ. Хаврын урь, нялх ногоо, зун цаг айсуй, гэхдээ яаж ч халаад кондишн залгахгүй ээ.

… Сэр сэр салхилсан

Сэрүүн бумбын орон

Бур бур салхилсан

Бурхан бумбын орон… гэж энэ дээ.

Бас Инжинашийн “Хөх сударт” жагсаасан монгол газрын арван сайн дээр сүүлийн үед “цунами болдоггүй цул газар” гэж нэмэгдээд байгаа.

Миний Монгол сайхаан.

100 хоногийн сагсуурал

Өнгөрч буй долоо хоногт “Шинэчлэлийн Засгийн газрын 100 хоног”-ийг тэмдэглэв.  Ямар ч шинэ Засгийн газрын эхний нэг зуун хоногийн ажлыг эргэн харж юу хийж чадсан, чадаагүйг шүүж хэлэлцэх нь маш зүйтэй санаа төдийгүй хаа сайгүй ардчилсан оронд тогтсон уламжлал. Гэхдээ эдийн засагч, судлаачид улс оронд гарч байгаа өөрчлөлт, тоо цифрийг шүүн хэлэлцэж дүн тавьдаг. Алдааг нь заадаг. Даанч манайд бүтэн долоо хоног үргэлжилсэн сагсуу арга хэмжээнүүдээр орлуулав. Хүндэтгэлийн хурал, үзэсгэлэн, концерт, баримтат кино, яамдын танилцуулгын хурал, хэвлэл мэдээллийн захиалгат нийтлэл, нэвтрүүлэг, ярилцлага, янз бүрийн сурталчилгаанууд гэх мэт. Золтой л хөшөө босгож салют буудуулсангүй. Зун таарсан бол наадам хийх байжээ. Бүр маргааш огцрох гээд өнөөдөр амжуулж байна уу гэж бодогдов. Тэр олон арга хэмжээний нэгийг “Шинэчлэлийн Засгийн газрын 100 хоногт зориулсан улаан хивсний ёслол, гэрэл зургийн үзэсгэлэнгийн нээлт Соёлын төв өргөөнд болж Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг “Шинэчлэийн Засгийн газар 100 хоногт” гэсэн илтгэл тавина” гэж зарласан. Улаан хивсний ёслол оо? Арай ч үгүй байлгүй дээ…

Ашгүй, тэр орой би зурагтаар ямар ч хивс олж үзээгүй. Эрхбиш эрүүл ухаантай хүмүүс болохоор ичээд больсон, эсвэл манай телевизүүд ичээд тэр ёслолыг үзүүлээгүй гэдэгт найдья.

Хэвлэл мэдээллийн тухайд, арилжааны телевизүүд биш юмаа гэхэд олон нийтийн телевизийн Пүрэв гаригийн оройн хөтөлбөрт 21:05 цагаас  “Шинэчлэлийн Засгийн газрын 100 хоног” (шууд) гэж зарласныг мэдээд бяцхан найдсан минь талаар болов. Ерөнхий сайдын зөвлөх Батмөнх, бас нэг танихгүй нөхөр хоёр заларч сэтгүүлч, бас эрээвэр хураавар арваад иргэний ойр зуурын асуултанд тэгэж ингэсхийж хариулан нойр хүргэсээр өндөрлөв. Жинхэнэ эдийн засагч, шинжээчид, бас сөрөг хүчнийхэн уригдаагүй болохоор өөр яахав.