“Зам өргөтгөвөл түгжрэл нэмэгдэнэ”

Өнгөрөгч Бямба гаригт “Монгол үндэстний дууны их наадам. 1-р шатны нэвтрүүлэг” гэж МҮОНТ-ийн хөтөлбөрт зарлагдсан байснаа тэн хагаст нь Хөгжим бүжгийн коллежийн тайлан концерт гарчээ. Universe Best Songs-той өрсөлдөхүйц, тэгэхдээ үндэсний урлагын том шоу хийнэ гэж шоудаад байсан нь бүтээгүй биз. Дараа нь хөтөлбөрт байгаагүй “НУРААЖ ХӨГЖИХ ҮҮ?” нэртэй нэвтрүүлэг гэнэт орж ирэв.

Энэ хавар Баруун 4 замаас баруун тийшхи Энх тайвны өргөн чөлөөг өргөтгөх гэтэл “Жигүүр гранд” компани “Гранд плаза” цогцолбороо барьж ноднин ашиглалтанд оруулахдаа эзэмшсэн газраа хэтрүүлэн машины зогсоол байгуулж түүнийгээ ханаар тусгаарлан явган хүний нарийхан замаас өөр зай үлдээгээгүй тул замын ажил зогсчээ. Ингээд нийслэлийн зүгээс газар чөлөөлж өгөхийг хэдэнтээ шаарджээ.

Шийдэж болох асуудал. Хот төлөвлөлтийг зөрчсөн “Жигүүр гранд” компани алдаагаа засахад хохироод байх юмгүй. Гэтэл тэгсэнгүй. Эхлээд түрээсээр орсон байгууллагуудыг турхирч хэвлэлийн хурал хийлгэж, дараа нь бүр тэгэхээс тэгэх гэж олон нийтийн телевизийг хөлслөн авсэн нь энэ нэвтрүүлэг юм.

“Жигүүр гранд” компанийн ерөнхий инженер, бас тус барилгын архитекторч хоёр “Энэ бол ноднин шагнал авсан гоё барилга… төв зам энэ хэсэгтээ нарийхан байг л дээ…. замын ачаалал дандаа ийм их байхгүй… хэдэн жилээс багасаад машинууд чихэлдэхгүй болно… нийслэлд өөр явах замууд байгаа ” гэх мэтээр хачин тайлбар хийв. Мэргэжлийн ёс зүйгээ умартан хот төлөвлөлтийг нулимсан хүмүүс арьсаа ингэж хамгаалдаг юм байна.

Логогүй микрофон барьсан сэтгүүлч эмэгтэй “Гранд плаза”-д өрөө, талбай түрээсэлдэг учраас эздийнхээ эрхэнд байдаг хүмүүсийг “Өмчлөгчид ярьж байна”, гудамжинд яваа хүмүүсийг иргэдийг “Иргэд ярьж байна” нэрээр баахан ашиглав. Ингэхдээ “Энэ барилга сайхан байна уу?”, “Нэгэнт бүтээн байгуулсан юмыг нураах буруу, тийм ээ?” гэж зальдахад цаадуул нь мэдээж “Яасан гоё барилга вэ!”, “Бүтээн байгуулсныг нурааж болохгүй ээ” гэхгүй хаачихав. Угтаа барилгыг огт хөндөхгүй зөвхөн машины зогсоолоо хэдэн метрийг арагш татах тухай юмсан.

Сүүлдээ сэтгүүлч өөрөө баримжаагаа алдаж “Бүтээн байгуулалтыг ингэж сүйтгэж болох уу? Эвдэж сүйтгэснээр замын түгжрэл багасгана гэж үү? Замын түгжрэлийг багасгахын тулд зам өргөтгөх нь зөв үү? Үүний оронд жолооч нарыг соёлжуулах, утаанд байгаа хорт элементүүдийг багасгах зэргээр гарц олоосой” гэж дэмийрсээр нэвтрүүлгээ дуусгалаа.

Төгсгөлд нь “2010 он” гэснээр өөр нэр хаяг байгаагүй. Баян компанийн гар хөл болж яваа хөөрхий сэтгүүлч ичихдээ нүүрээ нуусан бол ийм хөгийн нэвтрүүлгийг олон нийтийн телевиз огт ичихгүйгээр цацсан байх юм.

    

Хаа сайгүй их мөнгөний тоо …

Гудамжинд наагдсан зарлалуудыг үзэх юм бол Монголд  мөнгө, тэгэхдээ их мөнгө олох шиг амархан юм алга. Оюутолгойн гэрээнд санаа зовж “Монгол 999”-д багтахыг оролдох ямар ч шаардлагагүй. Утасдаад л гүйцээ. Одоо МАХН-ын 1,5 сая, АН-ын 1 сая байтугай Элбэгдоржийн 2,5 сая юу ч биш …      

Зөвхөн энэ биш …

Төгс шоу

Сүүлийн үеийн монголын телевизийн хамгийн олон үзэгчтэй нэвтрүүлэг ба монголын хамгийн гоё ярьдаг улс төрч хоёрыг нийлүүлбэл юу болохов? Тийм ээ, төгс шоу болно.

Бямба гаригийн үдэш UBS телевизийн Universe Best Songs нэвтрүүлгийн сувгийг эргүүлтэл тайзан дээр дуучдын оронд Монгол улсын ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж индэр засуулаад тухалчихсан лекцэлж өгч байна. Энэ агуу санааг Ерөнхийлөгчийн зүгээс (бараг өөрөө биз) гаргасан гэдэгт бараг 100 хувь итгэж болно.

Оролцогч жаалын “Таны хүүхдүүдээс дуучин болох хүн бий юу?” гэсэн асуултанд яаж 4 хүүтэй болсноо үе шатаар нь тоочиж дараа нь өнчин өрөөсөн 20-30 хүүхдийг өсгөн хүмүүжүүлж байгаа тухай дараачийн лекц эхэллээ. Асуулт-Лекц. Асуулт-Лекц. Асуулт-Лекц…  Ийнхүү телевиз үзэгчид гэртээ санаандгүй сууж байгаад Элбэгдорж ерөнхийлөгчийн угсраа лекцэнд давхар суух нь тэр.

“Universe Best Songs” бол яг өнөөдөртөө монголын телевизийн хүрсэн оргил, бас нүүр царай юм. Санаа нь гадаад, нэр нь гадаад, дуу нь гадаад. Ерөнхийлөгч хүртэл нэрээ хавчуулахыг хүсдэг нэвтрүүлэгтэй болсон нь сайн хэрэг, гэхдээ энэ бол зүгээр нэг шоу…

Бусад телевизүүдэд шинэ оддыг төрүүлдэг гурван шүүгчтэй нэвтрүүлэг одоогоор дахиад гурав байна. TV9-ын “Гэгээн алсын одод”, TV5-ын “Бүжгэнд урья” ба МҮОНТ-ийн “Монгол үндэстний дууны их наадам”. 

Манай дөрөвдэх засаглал үзэгчдээ шоугаар байлдан дагуулж байна.

“Тархинд зүүсэн алтан медаль”

Энэ хаврын хамгийн олон үзэгчтэй нэвтрүүлэг бол UBS телевизийн Universe Best Songs болой. Орой болмогц хөгшин залуугүй дэлгэцийн өмнө тухалж тэнд авьяасаа үзүүлэх уран сайханчдыг чагнахаасаа илүү Рагу, Т.Ариунаа, Б.Долгион нарын гурван шүүгч болон хөндлөнгийн ажиглагчдын амыг сахиад суучих юм. Тэдний дүгнэлт, санал зөрөлдөөн, хааяа лобби цаад дуунуудаасаа хамаагүй илүү сонирхолтой аж. Авгай хүүхдүүд үзэхлээр тэр айл тэр чигээрээ дагахаас өөр аргагүй. Юун зуд, хямрал, цалин, махны үнэ, 1,5 саяын амлалт, Монгол 999 … Дөрөв, тавдугаар сард АНАТХ-ийг ард түмэн дэмжиж хөдлөөгүйн учрыг би бараг мэдчих шиг боллоо.

Тэгтэл TV9 телевиз бас нэгэн төстэй шалгаруулалт эхэлсэн нь “Гэгээн алсын одод” нэртэй хүүхдүүдийн уралдаан. Б.Сарантуяа, Б.Төгөлдөр, бас Бэхбат гэсэн бас гурван шүүгчийг зарим хүн хатуу ширүүн, хүүхдийн нулимс харж кайф авдаг, нэг шүүгчийг бүр хүйтэн царайт гэж бичсэнд гайхан суваг эргүүлж сонирхвоос ортой санагдав.  Нэгэнт уралдаан тул хатуухан шүүх ёстой, гэхдээ хүүхдүүдтэй муухай харьцах нь үнэхээр таалагдсангүй.

Б.Төгөлдөр:

– Чиний нулимс гарч байна. Наадах чинь ухаарлын нулимс

– Чиний тархинд бид алтан медаль зүүж өгч байна гэж бодчих

– Зардал гаргах хэрэгтэй. Чамайг дэлгүүр мэлгүүрээс цамц аваад өмсөөд ир гэж хэлээгүй

Бэхбат:

– Наадах чинь надад хамаагүй…. Ийм царайтай ороод ирж байгаа юм даа. Намайг хүндэтгэхгүй. Хоёр шүүгчийг хүндэтгэхгүй… Тайлбар сонсохгүй ээ…

– Сонголтоо буруу хийгээд ороод ирлээ шдээ. Өөрийгөө асуудалд оруулчихаж байгаа байхгүй юу…

Б.Сарантуяа:

– Ийм амархан дууг ийм муу дуулж байна гэдэг гайхалтай.

– Нүүрээ хагал

– Чи биднийг уртын дууг мэдэхгүй гэж бодоо юу? Би Норовбанзад гуайтай хамт “Өнчин цагаан ботго”-ыг дуулж байсан. Би хэдий эстрадын дуучин ч гэсэн уртын дууг мэднэ ээ, заримдаа дуундаа шуранхай маягийн юм оруулдаг.

Би ганц хоёр удаа суваг эргүүлэхэд тааралдсан нь энэ. Намайг үзээгүйд юу ярьж суусан бол гэж бодохоос аймшигтай.

Бүдүүн барагдуу хоёр бөхийн нэг нь нөгөөдөө “Чи гуравдугаар анги төгссөн намайг дөрөвдүгээр ангийн боловсролтойгоороо дээрэлхлээ” гэж гомдоллосон гэдэг. Тэгвэл урлагийн мэргэжилтэн (бодвол доктор профессор биз), мянганы манлай (харин тэр Төгөлдөрийг мэдэхгүй) зэрэг өндөр зиндааны том хүмүүс урлагын байтугай жирийн сургуулиа ч төгсөж амжаагүй бяцхан охид жаалуудыг дээрэлхэх хэрэг байна уу? Харин хүүхдүүд тэр болгоныг ойлгохгүй нь сайхан. “Чи фонограм дээрх солонгос дуучинтай хамтраад дуулж байгаа юм уу?” гэж даапаалахад “Тийм” гэж хариулаад тормолзож зогсох.   

Инээмсэглэж чаддаггүй хүн дэлгүүр бүү ажиллуул гэсэн үг бий. Бас хүүхэдтэй харьцах ёстой дэмий юм байна. Тэр Бэхбат гэдэг хүүхэн ганц удаа ч болов инээмсэглэхийг олж харсангүй.

Тэгтэл TV5-аар бүжгийн тэмцээнийг хэдэн нөхөр суугаад шүүдэг болжээ. Одоо хангалттай.

Эрэлхэг сурагч

Урьд шөнө нийслэлд орсон борооны ус хаа сайгүй цэлийж хүмүүс тойрч, харайж, хоёр гараа алдлан тэнцвэрээ шалган тэвдэж байхад ганцхан энэ сурагч найздаа цүнхээ бариулчихаад … дайран орлоо.  Улмаар ангийнхаа охидуудын өмнүүр сахилгагүй жолооч шиг ус цацан өнгөрч сэтгэл ханасан мэт өрөөсөн хөлөө өргөн хэсэг зогсов. 

Жаал удахгүй гэртээ харихад түүний хүмүүжил, ёс суртахуун, бас ирээдүйн хувь заяаных нь тухай том том үгс угтана даа. 

Бяцхан түүх санаанд орлоо. Шалбааг туучиж тоглоод норчихсон ирсэн бяцхан хүүгээ харсан аав “Юу!!! Яагаад!!!” хэмээн ширүүн эхэлтэл өөдөөс нь “Тэгвэл шалбааг яах гэж байсан  юм бэ?” гээд дуугүй болгосон гэдэг.

Шалбааг яах гэж байдгийг тэр аав мартсан байжээ.

Бусад зургуудыг бас үзээрэй.

Амайн аян замын бичлэг зурагтаар гарах уу?

2005 оны 11-р сараас хойш дөрвөн жил  хагасын турш Ази, Европ, Африкийн  55 орноор явган голдуу аялаад ирсэн Амай хэмээх Ж.Золбаярын бичлэг, эсвэл түүгээр хийсэн нэвтрүүлэг аль нэг телевизээр гарах болов уу гэтэл үгүй бололтой. Түүнийг замд явахад аав нь ийм нэгэн ярилцлага өгч байжээ. 

-Хэрвээ хөрөнгө мөнгө нь байсан бол мэдээж телевизийн нэвтрүүлэг бэлтгэх хүсэл байсан байх?

-Тэгэлгүй яах вэ. Камер авч явсан л даа. Тэгээд гадагшаа гарсан хойноо нэлээд хэдэн бичлэг хийгээд нэг телевиз рүү хамтарч ажиллах санал тавьж ярьсан юм билээ. Үнэхээр хүмүүс сонирхож үзнэ гэдэгт Амай итгэлтэй байсан. Гэтэл нөгөө телевиз нь мөнгө нэхэж, төлбөртэй гаргана гээд л урмыг нь хугалчихсан. Тэгээд камер хэрэглэхээ болиод фото зураг авч эхэлсэн. Одоо фото фонд нь хэдэн мянган зурагтай болсон. Фотогоороо аяллынхаа дүр төрхийг харуулж яваа даа.

Би бүр телевизүүд булаацалдаж мөнгө төлөөд үзүүлэх байх гэж бодож байлаа. Ийм бэлэн “сурвалжлагч” ямар ч зардал гаргалгүй явж байхад… 

Захиалгыг шууд биелүүлэв. Гэхдээ сэмхэн.

Өнөө орой МҮОНТ-ийн “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөрөөр үзүүлсэн “Хөшөөтийн уурхайд Мо Эн Ко компани төсөл хэрэгжүүлснээр нааштай өөрчлөлт гарч байна” хэмээсэн оршилтой сурвалжлага нь shuud.mn сайтын сэтгүүлч Ж.Батхишигийн бэлтгэсэн, хэн нэгэн сүүлийн хэдэн өдөр арилжааны сувгуудаар захиалан цацуулж байгаа, “Мянган угалз” ОНАҮГ-ын захирал Д.Энхболд, аймгийн Засаг дарга Г.Нямдаваа, Хөшөөтийн уурхайн ажилтан С.Давааням нарын хүмүүсийн яриа сэлтээс бүтсэн захиалгатай сурвалжлага бараг тэр чигээрээ байх юм. “Цагийн хүрд”-ийн титрийг зүүж өөрийн болгоод орон даяар цацаж өглөө.

Сүүлийн үед “Өнөөдөр” сонин Ховд аймгийн Хөшөөтийн орд газрын асуудлыг “шефэлж” аваад түүнийг стратегийн орд газрын жагсаалтад оруулахыг уриалсан цуврал өгүүлэл нийтэлсэн бол нутгийн иргэд Улаанбаатарт ирж хэвлэлийн хурал зарлан дээрх саналыг дэмжсэн билээ. Маргаж мэтгэлцэх, улмаар шийдэх ёстой асуудал мөнөөс мөн. Үүний тулд бололтой УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ, Ц.Шинэбаяр нар Хөшөөтөд очиж танилцаад “Хариуцлагатай уул уурхайн загвар дүр зургийг Хөшөөтөөс олж харлаа” гэсэн магтаалтай ирснээр Мо Эн Ко-гийн сурталчилгааны кампанийг хэвлэл мэдээллээр эхлүүлэв. Сонинуудаар Хөшөөтийн их бүтээн байгуулалтын талаар төлбөртэй нийтлэл, ярилцлагууд хөвөрч “Зууны шуудан”-гийн Б.Ганчимэг зэрэг хүнд гарын сэтгүүлчид “Хөшөөтөөс ирж буй сайн мэдээ”-нд гэнэтхэн баясдаг болж, харин телевизүүдээс C1, сайтуудаас Шууд.мн Ховд руу сэтгүүлч Ж.Батхишигийг томилон явуулсны ачаар бүр дуу дүрстэйгээр баясаад зогсохгүй эсрэг байр суурьтай нөхөд рүү “Ховдчуудын аманд орсон 400 саяыг хонзонгоороо булаах сонирхол…” гэх мэтээр уурсаж байна. 

Ингээд УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ, C1 телевизийн эзэмшил, анх тус телевизийн зөвлөх гэж байсан, одоо shuud.mn сайтын хөрөнгө оруулагч хэмээн яригддаг Монгол банкны дэд ерөнхийлөгч, бас МҮОНТ-ийн Үндэсний зөвлөлийн гишүүн Н.Золжаргал гэх мэтээр бүгд холбогдсоор “Цагийн хүрд”-ийн захиалгат сурвалжлага болон хувирчээ.

Эзэд, захирал, улс төрчдөөр дүүрэн сэтгүүл зүй

Хэвлэлийн хагас эрх чөлөөтэй гэж хөндлөнгөөс тавьсан оноштой монголын хэвлэл мэдээллийнхэн 5-р сарын 3-нд Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний өдрийг бүрэн эрх чөлөөтэй тэмдэглэжээ.

МСНЭ-ээс “Асуудлаар дүүрэн сэтгүүл зүй” ярилцлага зохион байгуулж хүндэт ерөнхийлөгч Ц.Дашдондогоор лекц уншуулж ярилцахдаа баримт жишээ ганцыг ч хэлэлцээгүй байна. Яагаад гэвэл хагас дутуу эрх чөлөөтэй байлгадаг тэр “асуудал” нь сэтгүүлчдийн байгууллагын толгойд гарчихаад 2012 оны сонгуулийг тэсч ядан хүлээж суугаа хэвлэл мэдээллийн эзэд өөрсдөө юм.  Харин өнгөрсөн 2008 оны УИХ-ын сонгуульд МАХН-аас нэр дэвшсэн, одоо төрд том алба хашигч хоёр “магнат”-аар удирдуулсан Монголын сонины холбоо өөрийн мэдлийн Монголын чөлөөт сэтгүүлчдийн эвлэлийн болон бусад байгууллагын зуугаад сэтгүүлчийг Эрдэнэтэд аваачиж уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийн өвөрт баахан эрхэлж байгаад ирсэн байна. Мэдээж шагнал урамшуулал цувж хамгийн томыг нь ноднин Засгийн газрын хэвлэлийн албаны дарга байгаад одоо Сангийн яам руу шилжсэн Л.Нинжжамцад олгосон гэнэ.  Маргааш орой нь МАХН-ын дарга бөгөөд Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд, ерөнхий нарийн бичгийн дарга У.Хүрэлсүх нар хэвлэл мэдээллийн эздийг урьж нэгэн үдшийг өнгөрөөжээ.

Зарим том компани өдөр тутмын сонинуудын бүтэн нүүрийг худалдан авч Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний баяр хүргэсэн байна. Ил захидал биш төлбөртэй нүүрээр. Энэ мэтээр сонин юм их болжээ.

Мэдээж төрийн гурван өндөрлөг илгээлт ирүүлжээ. Гурвуулаа хэвлэлийн эрх чөлөөнд хайртай бөгөөд монголын хэвлэл мэдээллийг дэндүү өндөр үнэлдэг юм байна. Бөх барилдуулах л дутлаа. Бас дэлхийд ганцхан байдаг “Хэвлэлийн эрх чөлөө” дуу…  

Дэндүү олон жил үргэлжилсэн ийм нялуурлаас болж Монголд хэвлэлийн эрх чөлөө бүтэхгүй байгаа юм.

Хөгжим бүжгийн эргэн тойрон

Нийслэл Улаанбаатар хотын төлөвлөлт улам бүр эмх замбараагаа алдаж дампуурах тийшээ явж байгааг харуулсан бас нэг жишээ. Хөгжим бүжгийн коллежийн чанх урд тус сургуулийн өргөтгөл нэртэй том барилга босч эхэлсэн бол наад өнцөгт нь “Ар зайсан уул” хэмээх компани орон сууц барихаар газраа ухжээ. Хоёулаа будлиантай, тухайлбал ХБК-ийн өргөтгөл нь мэргэжлийн байгууллагын зөвшөөрөлгүй, бас хаанаас санхүүжүүлж байгаа нь тодорхойгүй болохоор хувийнх ч байж ч мэдэх, нөгөө нь ХБК ба “Ар зайсан уул”-ын хоёр захирлын хуйвалдаан (орон сууц бариулаад зарим давхрыг нь өгч авалцахаар тохирсон)  гэнэ. 

Ингээд Хөгжим бүжгийн коллежийн эргэн тойрны газар хэдийнэ учраа олжээ. 

Үйл явдлын календарь хөтөлж байх шинэ блог-сайт нээлээ

Хаана юу болж, “хэн хаагуур ямар юмаа хийгээд яваад байгаа”-г заавал өнгөрсөн хойно биш, харин түрүүлж, олон хоногийн өмнө биш юм аа гэхэд ядахдаа тэр өглөө нь мэддэг байвал танд хэрэгтэй байж магадгүй гэж үзээд энэ блогийг нээлээ. Удахгүй сайт болгоно.