“За тэгье … Танайд хоноё… Хэдээр вэ?”

“25-р суваг” телевизийн “Танайд хоноё” нэвтрүүлгийн хөтлөгч Алтантүрүү хэсэг завсарласны эцэст дахин мөнгөөр айлд хонож эхэллээ. Тэрбээр өөрөө соёлтой залуу болохоороо “би зорьж ирсэн, хажуугаар нь бас урилгатай ирсэн” гээд боловсон үгээр тайлбарлаж байна. Зорьж ирэхийг нь мэдээд урина гэж юу байхав, тэгэхлээр урьсан учраас зорьсон байж таарна. 

Бямба гаригийн “Танайд хоноё”. 

Энэ удаад “Өсөхбаяр” сангийн тэргүүн Өсөхбаяр нэртэй залуугийнхийг “зорин уригджээ”. Тийм байх аа. Өнгөрсөн зун ийм нэртэй сан байгуулсан тухайгаа хэвлэлийн хурлаар зарлахад хүмүүс “Өсөхбаяр аваргынх байж таарна, энэ залуу түүний өмнөөс гүйх нь, харин яагаад Хан-Уул дүүргээс ажлаа эхлэх юм бол” гэж бодоод өнгөрсөн. Тэгтэл аваргын нэрээр анхаарал татаж байгаад нийслэлийн ИТХ-ын хуралд Хан-Уул дүүргээс бие даан нэр дэвшихээр эртнээс онилсон овсгоотой залуу байж. 

Алтантүрүүг гэртээ авчран зочлоод, хонуулсны (бас мөнгө өгсний) хариуд Алтантүрүү

– Иргэдийн төлөө орон нутгийн сонгуульд өрсөлдөж байгаа энэ 26-хан настай энэ залуу Улаанбаатар хотын оршин суугч бидний амьдрах орчныг шийдэж өгөх итгэл даах хүн мөн үү биш үү гэдгийг үзэгч та бүхэнд харуулахыг хүссэн юм.  Сонгуультай холбоотой учраас би энд их юм яримааргүй байна… гээд мешок руугаа шурган орж нойрлоо. 

Түүнд их юм ярих хэрэг үнэхээр байгаагүй, учир нь Өсөхбаяр өөрийгөө “гадаадад 10 хонохлоор дотор давчдаад буцаж ирмээр санагддаг” гэх мэтээр тултал рекламдаж авсан. Дахиад жаахан яриулсан бол Хан-Уул дүүргээсээ  холдож Энхтайвны гүүрийг даван хотын төв рүү орохлоор дүүргээ санадаг сэтгэлээ илчлэх нь гарцаагүй байсан. Ийм эх оронч бөгөөд хан-уулч хүнийг сонгохгүй байж болох уу? Болохгүй. 

Ням гаригийн “Танайд хоноё”.   

Сүүлийн өдрүүдэд Японы Комацу пүүсийн Монгол дахь салбарын захирал Э.Тамир орой болгон телевизээр гарч компанийхаа 15 жилийн ойн мэндчилгээг монголын ард түмэнд дэвшүүлсээр бүгдийн танил болжээ. (Яг одоо дахиад гарч байна. Сайн уу, Тамир аа!)

Тэгтэл  орон нутгийн сонгуулийн кампани эхэлж таарснаас болов уу нийслэлийн ИТХ-д Ардчилсан Намаас нэр дэвшихээр тодрох нь тэр. 

Ингээд Алтантүрүүг  дуудан гэртээ хонуулж аж амьдралаа илүү сайн дэлгэхээр шийджээ. Гэтэл юу болов? Эхлээд тансаг харшаараа оруулж тоолж барахааргүй олон өрөөгөөрөө шагайлгаж хөөрхий сэтгүүлчийг маш их горьдоосон (Алтантүрүү “энд хономоор байна… хонуулахгүй юм байх даа” гээд үглээд байсан) мөртлөө хонуулахгүй, бас авгайгаа үзүүлэхгүй (зөвхөн хүүхдүүд нь харагдсаныг бодоход авгай нь тэр хавьд нуугдсан байж) машиндаа суулган авч давхисаар Өлзийт хавьд байдаг мориныхоо хашааны дэргэдэх байшинд аваачиж хэсэг ярьж суугаад унтууллаа. Тун тохилог байшин, гэхдээ л хачин байгаа биз? Алтантүрүү маань “яая гэхэв” хэмээн хэд үглээд дуугүй л хонов.  Мориныхоо жүчээнд очоод унтчих гэвэл зөвшөөрөх байсан. Мешоктойгоо очсон юм чинь. Мөнгө, тэгэхдээ их мөнгө авчихсан бол яая гэхэв…

Спортын залуу сэтгүүлчид – Монголын хөл бөмбөгийн холбоо – 1:0

Олон түмний толгойг улс төрчид болон хөрөнгө мөнгөтэй хүмүүсийн захиалгаар угааж өгдөг хэвлэл мэдээллийг хэн шинэчлэх вэ гэдэг асуултанд би “Ийгл” телевизийн Ням гаригийн хэлэлцүүлгийг үзээд хариулт авах шиг боллоо. Хэн бэ гэвэл сэтгүүлчдийн шинэ үе юм байна.  

Энэ нэвтрүүлгээр спортын хэсэг сэтгүүлчид, гэхдээ дан залуучууд тойрч суугаад Монголын хөл бөмбөгийн холбоог зад шүүмжлэв. Нээрээ арваад жилийн өмнө Ганболд гэдэг экс хөл бөмбөгчин тус холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга болсноосоо хойш Монгол улсыг Олон улсын олимпийн хороо (ОУОХ)-нд биш, харин ОУОХ-г Монгол Улсад төлөөлдөг Ш.Магван гуай шиг (бүр социализмын үед манай Улс төрийн товчоо хүртэл түүнийг огцруулж чадаагүй) Монголд хэнээс ч хамааралгүй болсон тухай олонтаа сонссон. Гэхдээ МХБХ бол ОУОХ-ноос арай өөр бөгөөд Ганболд хараахан Магван гуай бишсэн. 

Ганболд ерөнхий Дэлхийн хөл бөмбөгийн холбооны мөнгөөр Төв цэнгэлдэхийн хажууд жижигхэн талбайг ордонтой нь бариулж, бас УИХ-ын гишүүн Р.Амаржаргалыг ерөнхийлөгчөөрөө сонгон халхавч болгоод зан ааш нь эвдэрч жирийн дасгалжуулагч, хөл бөмбөгчдөө тоож харьцахаа больж дураараа дургиж эхэлсэн тухай олонтаа сонссон маань үнэн ажээ. Ихэнх цагаа Монголын хөл бөмбөгийн холбоог дэлхийн хаана ч хамаагүй төлөөлөн аялж өнгөрөөдөг гэсэн. 

Нэвтрүүлэгч оролцогсод  Монголд хөл бөмбөг хөгжихгүй байгаагийн шалтгааныг эрж хайхдаа, Дэлхийн хөл бөмбөгийн холбооноос өгдөг их мөнгө хаашаа ордог нь тодорхойгүй, санхүүгийн тайлан тавьдаггүй, гадна дотноос харилцья гэхэд ядахдаа и-мэйл ч байхгүй, уралдаан тэмцээнийг дэндүү муу зохион байгуулдаг, саяхан болсон нэг тэмцээн эхнээсээ дуустлаа хэрүүл байсан, шигшээ баг нь сагсан бөмбөгийнхөн шиг гадагшаа явж тоглохыг хичээдэггүй, дасгалжуулагч нь солигддоггүй гэхчлэн маш тодорхой ярьцгаав. Бас хөл бөмбөгийн холбооны санхүүгийн тайланг үзүүлэхгүй бол гомдол гаргахад шүүх хүлээж авах болов уу хэмээн эрэгцүүлэв.  

Хөл бөмбөгийн спорт, хөл бөмбөгийн холбоо бол монголын амьдралын нэг л хэсэг. Ийм асуудалтай салбар, тийм дур зоргоороо байгууллага, эрх мэдэлтэн зөндөө. Тэднийг хэвлэл мэдээллээр зөндөө шүүмжилдэг. Даанч ихэнх тохиолдолд нэр хаяггүй мэдээлэл, нэвтрүүлэг байх юм. Хэвлэл мэдээллийнхэн өлгөж аваад яриа хэлэлцүүлэг өрнүүлж мөрөөр нь эрэн сурвалжилна гэж огт үгүй. Харин “Ийгл” телевиз ийм хэлэлцүүлэг эхэллээ. (Цаашдаа спортын бусад төрөл, холбоодоор явуулахаа зарлав) Эхний хэлэлцүүлэгт оролцсон залуу сэтгүүлчдийн ярианд буруу зөрүү юм байсан биз, гэхдээ “би хөл бөмбөгийн холбоонд хэвлэл мэдээллийн ажилтан байгаад халагдсан” хэмээн өөрийгөө илчилж байгаад баримтуудыг зоригтой дэлгэлээ. Дандаа нэр, дугаар, тоо, оноо, минут, секунд гэх мэт бодитой мэдээллийг түшдэг сэтгүүлч залуус арай өөрөөр сэтгэж “монголчууд хөл бөмбөгт авъяастай”, “энэ салбарт бодлого хэрэгтэй”, “хөл бөмбөг бол бүх нийтийн үйл хэрэг мөн”, “шинжлэх ухааны үндэстэй хөгжүүлцгээе” гэхчлэн ерөнхийлөөд байсангүй, харин тов тодорхой асуулт тавьж хариулт нэхэж чадлаа. Шинэ үеийнхэн хууччуулаасаа заавал илүү байх юм.   

Нэвтрүүлэгт хөл бөмбөгийн холбооны гүйцэтгэх захирлыг урьсан боловч татгалзсан хариу өгчээ. Айна л даа. Спортын залуу сэтгүүлчид холоос ч гэсэн өшиглөж Монголын хөл бөмбөгийн холбооны хаалганд нэг гоол хийлээ. 1:0. Одоо хариу цохилт хаанаас (ямар телевиз, сонин хэвлэлээр) ирэх бол?

МҮОНТ-ын 41 жил 1 сарын ойг удахгүй тэмдэглэнэ …

Хэрвээ улс орон даяар шууд цацагддаг Монголын Үндэсний Олон Нийтийн Телевиз ямар нэгэн юманд бүтэн оройн хөтөлбөрөө тэр чигээр нь зориулж, бас “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөрөө түүгээр эхлүүлбэл Монголд ер бусын үйл явдал тохиожээ гэсэн үг. Магадгүй сүүлчийн ядуу айл 3 давхар хаус руугаа нүүж,  эсвэл эвслийн Засгийн газрын гишүүд МАХН ба АН-ыг төлөөлөн хоёр хоёроороо хөтлөлцөн айлуудын хаалга тогшиж 1,5 сая төгрөгийн боодлуудыг хүн бүрийн тоогоор гардуулж “Бид азтай сайд” хэмээн хашгирахыг  оройжин сурвалжилж үзүүлсэн байж болох. Үгүй бол 7-р сарын 1-2-ны шөнө амиа алдсан 5 хүнийг хар хувцастай харь гаригийнхан буудсан нь бүрэн нотлогдсон тухай мэдээлэхийг Онц байдлын штабаас зөвшөөрч Сайнжаргал хурандаа студид байраа эзлэн оройжин ярьсан байж мэдэх. 

Харин  2008 оны 9 дүгээр сар 27-ны Бямба гаригт МҮОНТ өөрийнхөө 41 жилийн ойг ийм агуу түүхэн үйл явдал хэмээн үзээд өөрийгөө зориулжээ. 40 биш, 45 ч биш, зүгээр л 41 жилийн ой!

Эхний нэвтрүүлэг “Бидний нэг өдөр” нэртэй бөгөөд МҮОНТ-ийнхэн гэж ер бусын авъяаслаг бөгөөд хөдөлмөрч хамт олон ажлаа ямар гайхамшигтай хийж чаддагыг бишрүүллээ.  Лав Даваа гаригийн өглөө бүр шуурхай зөвлөгөөнтэй, түүн дээр Жигжидсүрэн найруулагч муухай хувцастай хүнийг нэвтрүүлгээр харагдуулсныг шүүмжилж, араас нь сайн болсон нэвтрүүлэгтээ баяр хүргэж бүгдээрээ алга ташдаг аж. (Сүүлийн үед МҮОНТ-ээр ямар сайн нэвтрүүлэг гарсан билээ?) Бүр сурвалжлагад явуулах машиныг хуваарилдаг албаны дарга нь хүртэл чадалтай эмэгтэй гэнэ.   

Араас нь “Ардын дуу” цэнгээнт нэвтрүүлэг гарсан нь МҮОНТ-ийн уран бүтээлчдийн зугаацалт байв. Ерөнхийдөө тун гайгүй дуулцгаав.  Энэ хүмүүсээр ардын дуу бүжгийн чуулгыг солиод үзвэл гэмгүй бөгөөд тэдэнд театр, тайз хэрэггүй, өөрсдийгөө өдөр болгон телевизээр гаргасан ч чадна.

18 ба 20 цагийн “Цагийн хүрд”-ийн эхний тайлбар, сурвалжлагууд мэдээж энэ түүхт ойд зориулагдав. Монгол телевизэд монголчууд баярлаад баярлаад ханах ёсгүй гэдгийг ухаарлаа. 

21 цагаас “Эфир-41” нэртэй нийтлэл-уран сайхны шууд нэвтрүүлэг эхэлж бараг шөнө дунд болтол үргэлжлэв.  Нэгэн зэрэг 4 газраас буюу 600-ын студиэс гадна Дуурь бүжгийн эрдмийн театр, МҮЭ-үүдийн СТО, М-Клуб гэсэн 4 газраас дамжууллаа. Ш.Гүрбазар, Ш.Сүрэнжав нарын дурсамж сэтгэгдэл, “Баянмонгол” чуулга, сонгодог хөгжмийн концерт, хошин шог, дуу.  Дараа нь Ш.Гүрбазарын жүжиг. 

Ийнхүү МҮОНТ-ийнхэн энэ оройжин гоё концерт сонсонгоо өөрийгөө толинд харж баяссан авгай шиг баяртай байв. Гагцхүү үүний тулд хамаг техник хэрэгслээ дайчилж Улаанбаатарын энд тэндээс шууд нэвтрүүлэг зохион байгуулж сүржигнэх хэрэг байсан уу? Хожим ингэж нойр хоолгүй хөдөлмөрлөсөн гээд одон медаль нэхнэ дээ. Нийслэлийн гудамж талбай, “Нарантуул” зах, ажлын байр, хичээлийн танхим, хуримын ордон, барилгын компанид булаагдаж байгаа хүүхдийн тоглоомын талбай гээд жирийн амьдрал дундаас шууд нэвтрүүлдэггүй байж шүү.   

Хайран мөнгө. 2008 онд улсын төсвөөс МҮОНТ-д 10 гаруй тэрбум төгрөг өгснөөр ёстой нэг туйлж өгч байна. Дээрээс нь элдэв компани, банк, нэр дэвшигчдэд худалдагдаж тоймгүй их мөнгө олж байгаа. Тэгсэн мөртлөө   телевизүүд дундаас хамгийн цөөн цагийн нэвтрүүлэгтэй, Даваа гаригт гэхэд 18 цагт л сая нэг сэрдэг байж дахиад нэг суваг хэрэгтэй гэж нэхээд байсан билээ. Хэрвээ тэр сувгийг өгчихвөл МҮОНТ-ийн 41 жил 1 сарын ой, 41 жил 2 сарын ой … гэх мэтээр хавтгай тэмдэглэж, үүнийгээ  шууд нэвтрүүлгээр харуулж дүүргэх юм байна.

УРИАЛГА

Хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудад

2008 оны 6-р сарын 29-нд болсон УИХ-ын сонгуулийн сурталчилгаа, санал хураалт, санал тооллого болон сонгуулийн дүнг гаргах явцад улс төрийн нам, эвсэл, нэр дэвшигчдийн зүгээс болон янз бүрийн шатны сонгуулийн байгууллагууд зарим алдаа, хууль зөрчсөн үйлдэл гаргаж байсны улмаас сонгууль тойрсон зөрчил даамжирч улмаар эмгэнэлт үр дагаварт хүргэсэн ба одоо хүртэл маргаан үргэлжилсээр байна. 

Иймээс хэдхэн хоногийн дараа буюу 10-р сарын 12-нд болох Орон нутгийн хурлын сонгуулиар дээрх алдаа, хууль зөрчсөн  үйлдлийг давтан гаргуулахгүйн тулд хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдэд  чухал үүрэг гүйцэтгэх ёстой гэж үзээд дараах уриалгыг гаргаж байна. 

1. Аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал нь сонгогч иргэдэд хамгийн ойр, тэдний шууд төлөөлөл болж байдгийг харгалзан УИХ-ын сонгуулиас дутуугүй ач холбогдол өгч мэдээлж сурвалжлах, 

2. Энэ удаагийн орон нутгийн хурлын сонгуулийн кампанит ажил богино хугацаанд үргэлжлэх тул түүний явц, зохион байгуулалт нь хууль, журмын  дагуу байгаа эсэхийг цаг алдалгүй сурвалжилж олон нийт, холбогдох байгууллагуудын анхаарлыг хандуулж байх, 

3. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд өөрсдийн эзэмшил, харьяаллаас үл хамааран олон нийт сонгуультай холбоотой үнэн зөв, бодитой мэдээлэл авах эрхийг хүндэтгэн үзэж нийтлэл нэвтрүүлгээ чиглүүлэн ажиллах, 

4. Орон нутгийн хурлын сонгуулийн тухай хуульд заасны дагуу арилжааны телевизүүд сонгуулийн сурталчилгааны хязгаарлалт, зохицуулалтыг ягштал баримталж ажиллах, харин Олон нийтийн радио, телевизээр орон нутгийн Хурлын сонгуулийн аливаа сурталчилгааг явуулахгүй байх, 

5. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд, сэтгүүлчид мэргэжлийн тулгуур зарчмуудыг баримталж, улс төрийн намууд, нэр дэвшигчдийн сурталчилгааг аль болох тэнцвэртэй явуулах, тэдний талаар олон талын мэдээлэл өгч, иргэд бодит мэдээлэл дээр тулгуурласан ухамсартай сонголт хийхэд нь туслах,   

6. Төлбөртэй сурталчилгааг үзэгч, сонсогч, уншигчдад ойлгогдохуйц ялган зааглах, 

7. Далд сурталчилгаа явуулахгүй байх, сонгуультай холбоотой нэр хаяггүй нийтлэл, нэвтрүүлгийг гаргахгүй байх, гэхдээ ноцтой баримтыг илчилсэн тохиолдолд эх сурвалжаа нууцлах,

8. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, мэргэжлийн байгууллага, сэтгүүлчид сонгуулийн үеэр баримтлах редакцийн дотоод журам, ёс зүйн зарчим зэрэг өөрийн зохицуулалтын бусад механизмыг өргөнөөр ашиглах.   

СЕХ-ны дэргэдэх хараат бус Хэвлэл мэдээллийн орон тооны бус зөвлөл

2008 оны 9-р сарын 26.

Гүрбазар цагдааг уйлуулав. Захиалгаар.

Миний олж үзсэнээр лав “25-р суваг”, бас МҮОНТ-ээр цагдаагийн алдарт хурандаа Сайнжаргалын оршил яриагаар эхэлсэн “Нулимстай захидал” захиалгат нэвтрүүлэг гарав. 

7-р сарын 1-2-ны шөнө 4-5 иргэдийг буудаж алсан байж магадгүй хэмээн хоригдсон цагдаа нарыг өмөөрч тэднийг Ганц худгаас суллаж гадуур байцаагаач гэсэн утгатай энэ нэвтрүүлгийг МҮОНТ-ийн сэтгүүлч Ш. Гүрбазараар хийлгэж текстийг өөрөөр нь уншуулжээ. Нэвтрүүлгийн үндсэн хэсэг нь төр, түмнийхээ өмнө хүлээсэн үүргээ чин шударгаар биелүүлсэн цагдаа нараар бахархаж, бас тэднийг өрөвдсөн уран сайхны эрэгцүүлэл агаад нэгэн цагдаа шоронгоос захидал бичиж байгааг дүрсэлж “Цагдаа уйлж байна” хэмээн сэтгэл эмтрэм уянгалуулав.  Гэхдээ захиалгаар. Төгсгөлд нь зөвхөн “Монгол Улс. 2005 он” гэсэн хаяг тавьжээ. Нэрээ яагаад тавьж болохгүй гэж? Цагдаа нар, тэдний ар гэрийнхэн Мөрдөн байцаах албыг бүслэн дарамтлахаас эхлээд ажил хаялтаар айлгаж, өлсгөлөнгөөр сүрдүүлж  буйгийн үргэлжлэл нь Гүрбазар болжээ. 

Тэдгээр цагдаа нарыг  суллаад байцаах хэрэгтэй байж болно. Тэглээ гээд ноцтой асуулт хэвээрээ үлдэнэ: Хэрвээ дээрх иргэдийг үнэхээр цагдаа нар буудаад алчихсан нь нотлогдвол яахав? Магадгүй цагдаа нар 10 байшин, тэрбум төгрөгийг хамгаалж  100 хүний амийг аварсан байж болно, иймээс тэр шөнө 5 хүний амь хөнөөснийг хасаад 100 – 5 = 95 хүний амь аварсан гээд хэргийг цайруулахыг хүсээд байгаа юм уу? Монголын цагдаа нар бидний амь нас, эрүүл мэнд, өмч хөрөнгийг хамгаалдаг, тэднийг хүндэлж хайрлах ёстой, гэхдээ гэмгүй хүмүүсийг буудаад алчихсан бол хуулийн  дагуу шийтгэу таарна, тэд буруутай эсэхийг тогтоохын тулд одоогоор зөвхөн шалгаж байгаа, энэ явцад шаардлагатай гэж үзээд хорьсон билээ.  

Эртний домог байдаг: Хааны харуул шөнө зүүрмэглэх зуураа дайсны их цэрэг сэмхэн ирж явна гэж зүүдлээд хаандаа дуулгаж гэнэ. Яаж мэдэхэв хэмээн сэрэмжилсэн хаан цэрэг зэвсгээ бэлтгэсний ачаар үнэхээр ирж байсан дайсныг угтан дарж чадав. Улс гүрнээ аварсан тэр харуулыг хаан яасан бэ? Мэдээж шагнасан, гэхдээ шөнө унтдаг муу харуул гээд шийтгэсэн гэдэг… 

Монголын телевизийн рекламын зах зээл 20,6 сая долларт хүрчээ

Монголын телевизүүдийн нэвтрүүлэгт байнгын мониторинг хийдэг төрөлжсөн байгууллага болох – “Максима” ХХК-иас телевизийн зар сурталчилгааны зах зээлийг олон улсынхтай харьцуулсан сонирхолтой танилцуулга бэлтгэснийг тус компанийн зөвшөөрөлтэйгээр нийтэлж байна. (“Максима” ХХК. Утас: 98118887, И-мэйл: khishigsuren@maxima.mn)

Энэхүү танилцуулга нь өргөн нэвтрүүлгийн буюу нийслэл Улаанбаатар хотоос эфирээр цацагддаг 12 телевизийн бүх нэвтрүүлгээс зар сурталчилгаа болгоныг бүртгэж үргэлжлэх хугацааг хэмжин дүнг нэгтгэсэн тоон мэдээлэл дээр тулгуурласнаараа үнэ цэнэтэй юм. 

Нийт 20 слайдын зураг байгааг дор үзнэ үү.  

Хоёр намын “зөв мэргэн” шийдвэрийг МҮОНТ баяртай хүлээн авчээ

2008 оны УИХ-ын сонгуулийн өмнө “улс орны ирээдүй” болон “ардчиллын хувь заяа”-г дуудан үхэх сэхэхээ үзэлцэж, сонгуулийн дараа тангарагаа өргөж чадалгүй бүтэн хоёр сар хэрэлдсэн МАХН ба АН гэнэтхэн эвлэрч хамтарсан засгийн газар байгуулах зөвшилцөлд хүрсэн нь өнгөрсөн долоо хоногийн гол үйл явдал байлаа.  Уг нь УИХ бараг бүхэлдээ хоёр намаас бүрдсэн тул тэндээ зөвшилцөөд байж болох ч сайд, дэд сайд, төрийн нарийн бичгийн дарга, газар, хэлтсийн дарга гээд төрийн албан тушаалд оочирлуулахад л МАХН ба АН-ын хурлууд зөвшилцлийг тэгэсхийгээд дэмжих нь тэр. 

Юу болоод өнгөрөв өө? 

Дөрвөн жилийн өмнө УИХ-ын сонгуулиар хоёр нам бараг тэнцсэний дараах анхны зөвшилцөл нэг нь нөгөөгөө хулхидаж төгссөн тул саяын сонгуулиар ичээд энэ сэдвээр огт дуугараагүй. Харин 6-р сарын 29-30-ны шөнө МАХН-ын дарга С.Баяр ялалт байгуулснаа зарлахдаа Засгийн газрыг дангаараа байгуулахаа хамгийн түрүүнд амлав. Тэр шөнөдөө цэцэг навчинд булуулж бөглөө мултлан нойргүй хоносон ялагчид маргааш шууд ажилдаа очсон ба дахиад нэг унтаад босоход 7-р сарын 1-ны нар мандсан байлаа. Үдээс хойш МАХН-ын байрны урд цуглаан эхэлсэн билээ… 

Энэ удаагийн зөвшилцөл бол юуны өмнө 7-р сарын 1-2-ны шөнө Онц байдлыг тогтоосны дараа нийслэлийн төв хэсгийг бүрэн мэдэлдээ авсан мөртлөө лав 4 хүний амийг хөнөөлгөсөн улс төрийн (Онц байдлын штабын дарга, Хууль зүйн дотоод хэргийн сайд Ц.Мөнх-Оргил,  Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгч генерал Ц.Амарболд нарын хувьд бол бүр хатуу) хариуцлагаас мултрах гэсэн МАХН ба сонгуульд ялагдсан ч бялуунаас хоцрохыг хүсээгүй АН-ын дарга нарын наймаа. Одоо улс орны хөгжил цэцэглэлт, ард түмний сайн сайхан амьдралын тухай том юм ярьж байхад юун хэдэн хүний амь. Иймээс С.Баяр зөвшилцлийг зарласан хэвлэлийн  хурал дээрээ “цагдаа буудсан юмуу, цагдаа хувцас өмссөн хүмүүс буудсан юм уу” хэмээн хэсэг бясалгаад,  хэвлэл мэдээллээр “цагдаа буудсан” гэж бичиж байгаа нь Үндсэн хууль зөрчсөн хэрэг болно хэмээн анхааруулж сууна лээ. “Бид 90-онд яагаа ч үгүй,  гэтэл одоо хүн аллаа, энэ Засгийн газар огцрохос өөр ямар ч аргагүй” гээд цамнаад байсан АН одоо зүгээр л “хэргийн  учрыг олж хариуцлага тооцох”-ыг шаарддаг болж. 

Ёстой л шинэ сайхан амьдралыг цогцлооход “үхэхгүй амь, урсахгүй цус гэж үгүй” болжээ. Хүн төрөлхтөн одоо хэр илүүг бодож олоогүй гэгддэг олон намын тогтолцоо, сөрөг хүчин энэ тэрийг дурсах ч үгүй байна. 

Гэх мэтээр би бодлоо. Хүн болгон энэ мэтээр ярьж хэлэлцэж байх юм. Даанч телевизийн дэлгэцэн дээр зөвхөн хоёр намын мэдээ. УИХ-ын гишүүд тангараг өргөсний араас залгасан С.Баяр, Н.Алтанхуяг нарын хаалттай уулзалт, тэдний хэвлэлийн хурлууд, хоёр намын бага хурлуудыг манай телевизүүд нэгд нэгэнгүй үзүүлж хоёр намын дарга МҮОНТ-ийг эфирийг хоёр орой дараалан эзэлж бүтэн цаг ярьцгаасан. Гэхдээ маргаан хэлэлцүүлэг огт алга.  TV9 телевиз гудамжинд яваа хүмүүсийг зогсоож “эвтэй бол хүчтэй” талаар баахан хэлүүлэв. Хоёр намын гомдсон гурван гишүүн ярилцлага өгснийг эс тооцвол эсрэг дуу хоолой  үл сонсдоно.  

Ганц найдвар олон нийтийн телевиз юмсан. МҮОНТ энэ чухал сэдвээр хэлэлцүүлэг маргаан өрнүүлж дэмжигчид ба эсэргүүцэгчид, улс төрчид ба хөндлөнгийн нөхдийг сонсгох болов уу гэтэл таг чиг. Ядаж сонирхолтой нэвтрүүлэг гарахсан. Урьд цагт МАХН-ын зөв мэргэн шийдвэрийг хэвлэл мэдээлэл дуулгавартайгаар сурталчлан таниулдаг байсан бол өнөөдөр МҮОНТ хоёр намынхыг тэгдэг болжээ. Иймээс С.Баяр, Н.Алтанхуяг хоёрынхоос зөрсөн эсэргүү яриа хөөрөөг ард иргэдэд сонсгож элдэв юм бодогдуулах шаардлагагүй, тэрний оронд хал балгүй албан мэдээ ба нэр хаяггүй сүржин шүүмжлэл, залхмаар олон тоглолт, өөрийнх мөнгөөр өөрийг нь шагнадаг захиалгат агшин, уйтгарт аяллын цаг, Холливудын хулгайн кино үзэж суувал таарна гэж үзэгчдээ басаад байх шиг.  

Цаашдаа тэртээ тэргүй биднээс асуухгүйгээр дээгүүрээ хуваагаад авчих сандал суудлыг учир зүггүй сайн сурвалжилна даа…

P.S:  Яг тэгэж байна. Мягмар гаригийн “Цагийн хүрд”-ээр УИХ-ын байнгын хороодын даргад нэр дэвшсэн хүмүүсийг “нутгаасаа итгэл өвөрлөн сонгогдсон … арвин туршлагатай..  намын нөхөд нь итгэл хүлээлгэв … гээд донгодож өгч байна.

Сонгууль-2008: “Лүнгийн хэрэг”-ийг хэн цайруулав?

2008 оны УИХ-ын сонгуулийн сурталчилгаанд манай хэвлэл мэдээлэл, сэтгүүлчид хэрхэн оролцож ямар үүрэг гүйцэтгэсэн зарим баримт жишээг “Сонгууль-2008” нэрээр эргэн сануулья.

Баруун зүгт Лүнгийн замыг “Очир төв” компани хоёр жилийн турш там болгоод байна. Уг нь тендерт ялж цоо шинэ засмал тавих үүрэг хүлээн ажлаа эхэлж хуучин замыг туушид нь хуулж хаясан мөртлөө шинийгээ барьж дуусалгүй өдий хүрснээс хөндий дүүрэн салаа замууд үүсч эрүүл хөрс, малын бэлчээрийг сүйтгэсэн билээ. Саяхан Зам, тээвэр аялал жуулчлалын яамны дэд сайдын яриаг сонсоход 11-р сард бүрэн дуусах гэрээтэй энэ зам дээр тус яамныхан бараг бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ очоод сахиж суугаа боловч сайндаа л 50-70 хувийг энэ онд багтаан ашиглаланд өгвөл дээдийн заяа гэнэ. Бас наадмаар Хүй долоон худаг руу хагас дутуу тавьсан замаа одоо дахиж байгаа сурагтай.  

Хэрвээ манай сэтгүүлчид “Лүнгийн хэрэг”-ийг нэгэн дуугаар шуугиад эхэлсэн бол ийм хулхи компанийн эзэн Дамба-Очир төрд орох нь бүү хэл  өөрөө хүрз бариад тэнд халуун асфальт шидэлж зогсох учиртайсан. Гэтэл тэрбээр 2008 оны УИХ-ын сонгуултар МАХН-ын нэрээр Орхон аймгаас сонгогдож Төрийн ордонд тухалж сууна. 

Сонгуулийн сурталчилгаа эхэлмэгц Дамба-Очир “хэдэн төгрөг” гаргахад л монголын телевизүүд түүний өмнө бүрэн сөгджээ. Эхлээд МҮОНТ Дамба-Очирт худалдагдаж сонгуулийн байтугай ямар ч сурталчилгаа явуулах эрхгүй “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөрөөрөө  Лүнгийн замын байдлыг гүжирдэн магтаж Дамба-Очирыг хэдэнтээ сурталчилж өглөө. (Үүнийг би нэгэнтээ бичиж байсан) 

Хамгийн анхны, ардчилсан, хараат бус, чөлөөт телевиз “25-р суваг” дараачийнх. Тус телевизийн хамгийн сайн сэтгүүлч Пүрэвхүү бүсгүй “Лүнгийн зам” нэртэй 20 минутийн баримтат бүтээлээ туурвижээ. Нойр хоолгүй ажиллан зам барьж байхад гүтгэлээ гэж Дамба-Очирын өмнөөс гомдоллоод УИХ-ын чуулган дээр шүүмжлэл хэлсэн З.Энхболд, Батж.Батбаяр нарын зургийг харуулж “тэр хоёр улс төрийн шалтгаанаар дайрсан” гээд баахан балбаад дараа нь АН-аас Хэнтий аймагт нэр дэвшигч нэгний компанийн урьд тавьсан замаас хэдэн цоорхой илрүүлэн микроскопоор томруулах шахам харуулж барьцлаа. Лүнгийн замаар тэр болгон яваад байдаггүй эрдэнэтчүүд Дамба-Очирыгоо өрөвдөн нулимс унагасан биз.

 

 

Удалгүй 25-р суваг телевиз “Очир төв” нэртэй  бас нэг нэвтрүүлэг гарч эгэл жирийн амьдралын илүүд үзэж одоо болтол гуравхан өрөө байранд амьдарч байгаа Дамба-Очир хэмээх гайхамшигт хөвгүүний тухай бас нэг нэвтрүүлэг толилуулсан. Ерөнхийдөө Эрдэнэтийг босгоод авч яваа хүн гэж ойлгогдсон шүү. Тайлбарыг МҮОНТ-ийн хөтлөгч Ичинхорлоо яруу тодоор уншлаа. Олон нийтийн радио, телевизийн хуулиар хориотой зүйл. 

Үүнийг үзэж сэтгэл хөдөлсөн бололтой TV5-ын тоймч Э.Дагиймаа тэр сайн хүнийг дэмжихээр Эрдэнэтийн зүгт яаран мордож очоод “Сүүлийн үед таны тухай шуугиантай материал их гарч, хар пиар яваад байна“ хэмээн ичингүйрэн асуулаа. Хариуд нь Дамба-Очир сонгуульд өрсөлдөгчдийн элдэв гүтгэлэг доромжлолыг тоохгүй гэж даналзсанаар Дагиймаагийн бах ханаж боодол мөнгө өвөртлөн буцаж иржээ. 

МАХН, АН-ын шинэ зөвшилцөл МҮОНТ-ийн эфирийг бие биендээ найр тавьснаар эхэллээ

Энэ өдрийн 20 цагийн МҮОНТ-ийн “Цагийн хүрд”-ын араас хөтөлбөрт байгаагүй “Цаг үе, үйл явдал” шууд нэвтрүүлэг залган авч АН-ын шинээр сонгогдсон дарга Н.Алтанхуяг 45 минутийн турш ярилаа. Ингэж түргэн авах болсны шалтгаан нь парламентын хоёр том нам зөвшилцөх ёстой гэж үзэж буйгаа зарлах явдал байжээ. Улс төрийн сөрөг хүчин гэхээр эрх баригч хүчинтэй сөрөлдөөд байдаг гэсэн хоцрогдсон ойлголтыг таягдан хаяхыг уриалж ард түмнийхээ гэрэлт ирээдүй, сайн сайхан амьдралын төлөө хэнтэй ч яахаас ч буцахгүй гэдгээ мэдэгдэв. Урд өдөр нь  МАХН-ын дарга С.Баяртай уулзаад юу  ярилцсан нь ийнхүү тов тодорхой  болох нь тэр. Өнөө маргаашгүй МАХН-ын ээлжит бүгд хурал хуралдаж шинэ Засгийн газар байгуулах асуудлыг хэлэлцэнэ…

2008 оны 6-р сарын 2-нд сонгогчид МАХН-ыг илт давуугаар ялуулж, АН-ыг дарга нь ухамсраараа огцортол нь ялагдуулчихаад байхад дахиад зөвшилцөхөөр далдуур үгсэж байгааг МҮОНТ ийнхүү халуунаар дэмжиж оргил цагаа хайр гамгүй зориуллаа. Яагаад? Монголын хамгийн том телевизийг 2004 оны сонгуулийн дараах зөвшилцлийн үр дүнд МҮОНТ нэрээр хуваан эзэмших болсон (МҮОНТ-ийн Үндэсний зөвлөлийн гишүүдийн намын харьяаллыг харна уу) хоёр нам энэ удаагийн зөвшилцлөө МҮОНТ-ийн эфирийг бие биендээ найр тавин хэрэглүүлэхээс эхлэж байна.

Бас тэгээд олон нийтийн телевиз гээд байгаа. Бид чинь яах гэж сонгууль явуулсан болж байна аа?

Ерөнхийлөгч ”Таны телевиз” таван нас хүрлээ

2003 оны 9-р сарын 1-ны өдөр Улаанбаатар хотноо нэгэн телевиз гэнэтхэн мэндэлсэн нь TV9 байсан юм. (TV FM 103.6 нэгэн зэрэг нэвтрүүлгээ эхэлсэн ба одоо “Дотно FM” нэртэй).

2008 оны 8-р сарын сүүлчээр TV9 таван нас хүрч буйгаа сануулж баахан сурталчилгаа явуулж сүртэй тэмдэглэхнээ гэсэн хүлээлт үүсгэсэн мөртлөө яг 9-р сарын өдрөө таг болчихов. Ядахдаа телевизийн удирдлагуудаас хэн нэг нь дэлгэцнээ гарч ямар нэгэн мэндчилгээ дэвшүүлж, ярилцлага өгсөнгүй. Шоу наадам зохион байгуулсангүй. Хамгийн гол нь энэ байтугай ойг тохиолдуулан одон медаль тараадаг ерөнхийлөгч огт хөдөлсөнгүй. Юу болов?

Юу ч болоогүй. Зүгээр л энэ телевизийн жинхэнэ эзэн нь Монгол Улсын ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр өөрөө учраас үүнийгээ олон түмэнд сануулахыг хүсээгүй биз. Бас TV9-ыг туслан эзэмшилцдэг УИХ-ын гишүүн Сү.Батболд, Ц.Мөнх-Оргил хоёр ил харагдсангүй. Гэхдээ цаагуураа өмч хөрөнгө нь өсч арвижин, тухайлбал саяын сонгуулиар ямар их мөнгө хийснийг Төрийн ордон дотроос тэр гурав баясан ширтэж, үзэгчдэд мэдэгдэхгүйгээр сайхан тэмдэглэсэн биз. Баярын мэнд хүргэе!

Телевизийн хувьд TV9 гайгүй яваа шүү. Мэдээллийн хөтөлбөр нь дажгүй, эзэн шигээ “эв нэгдлийг эрхэмлэж” аль нэг талд нь шууд ороод байдаггүй, гэхдээ Ерөнхийлөгчөөс бусдыг хатуу шүүмжилж бас чаддаг, ялангуяа  ашигт малтмал, байгаль орчны асуудлаар хурц сурвалжлагуудыг бэлтгэн үзүүлдэг, аймгуудад орон нутгийн сурвалжлагчдийн сүлжээ байгуулсан гээд олныг тоочиж болно.

Төгсгөлд нь нэрний тухайд өөрийн саналыг давтая. Тус телевиз анх нэрээ сонгохдоо Ерөнхий сайд байсан Н.Энхбаяр эзнээ оройдоо залж TV EC ( Ерөнхий Сайд) хэмээн нэрлэжээ. Одоо албан тушаал нэгэнт өөрчлөгдсөн тул TV90 (ЕРөнхийлөгч) болгож өөрчилбөл ямар бол? Цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэх алхах тухай үг байдаг. Үүнийг Ерөнхийлөгч та мэдэх буйзаа. Энэ бол “Таны телевиз”…